Stwierdzenie nieważności małżeństwa to poprawna nazwa jednego z efektów, jakim może zakończyć się postępowanie wszczęte przed tzw. sądami kościelnymi, czyli organami władzy sądowniczej Kościoła katolickiego. W przestrzeni publicznej bardzo często tego rodzaju aktywność określana jest błędnie jako uzyskanie „rozwodu kościelnego”, albo „unieważnienia małżeństwa kościelnego”. Tymczasem sprawa prowadzenia procesu w sądach kościelnych wygląda zgoła zupełnie inaczej.
Jest to różnica fundamentalna, związana z bardzo ograniczonym zakresem działania sędziów kościelnych w oparciu o prawo wewnętrzne wspólnoty religijnej w zestawieniu z kompetencjami sędziów świeckich / cywilnych. Na gruncie prawa kanonicznego niedopuszczalne jest bowiem, by sędziowie mogli decydować o tym, że dane małżeństwo sakramentalne (czyli małżeństwo zawarte w Kościele katolickim, przed osobą duchowną, z dopełnieniem wszelkich wymogów formalnych i doktrynalnych) zostaje bądź rozwiązane – jak ma to miejsce w przypadku rozwodów w postępowaniach cywilnych – bądź też unieważnione. Zgodnie z nauczaniem Kościoła katolickiego, tzw. małżeństwo kościelne jest nierozerwalne – czyli nie może być rozwiązane żadną władzą ludzką i z żadnej przyczyny, oprócz śmierci ( Kan. 1141 Kodeksu Prawa Kanonicznego) – pod warunkiem, iż zostało ono zawarte ważnie.
Właśnie tą kwestią zajmują się sędziowie kościelni – w procesach kanonicznych prowadzonych przed sądami kościelnymi badana jest ważność danego małżeństwa sakramentalnego. Odbywa się to przez analizę konkretnych, przewidzianych we właściwych regulacjach wewnętrznych Kościoła katolickiego, przesłanek – nie należy w żadnym wypadku zrównywać ich z przesłankami przerwania czy też ustania pożycia małżeńskiego, jak ma to miejsce w przypadku rozwodów cywilnych.
Warto jednakże pamiętać, iż nie każda kwestia uzasadniająca rozwiązanie bądź unieważnienie związku małżeńskiego w świetle prawa cywilnego pozostaje przewidziana przez prawo kanoniczne (i odwrotnie). W przypadku regulacji kościelnych badane są trzy grupy przesłanek: przeszkody zrywające; wady zgody małżeńskiej oraz wady formy kanonicznej.
Zobacz więcej: https://www.adwokatkoscielny.pl/jakie-moga-byc-powody-stwierdzenia-niewaznosci-malzenstwa-koscielnego
Te trzy grupy wyróżnione przez przedstawicieli nauki prawa kanonicznego obejmują całe spectrum problemów, od różnych przeszkód i niezdolności związanych m. in. ze sferą psychofizyczną oraz emocjonalną człowieka, brakiem rozeznania istotnych obowiązków małżeńskich, poziomem świadomości w stosunku do współmałżonka jak i samego aktu zawarcia małżeństwa, dobrowolności decyzji oraz intencji przyświecających narzeczonym w momencie zawierania małżeństwa.
Zbadanie ważności małżeństwa sakramentalnego odbywa się w drodze procesu kanonicznego, prowadzonego przed właściwym sądem kościelnym. Postępowanie może zostać wszczęte w drodze wniesienia skargi przez jednego bądź obu współmałżonków, w którym, poza danymi indentyfikacyjnymi, muszą zostać wskazane konkretne tytuły, czyli przesłanki (określone we właściwych przepisach Kodeksu Prawa Kanonicznego), które – zdaniem wnioskujących – uzasadniają fakt, iż ich małżeństwo zostało nieważnie zawarte, argumenty uzasadniające zarówno wystąpienie ww. przesłanek, jak i twierdzenie o nieważności zawartego małżeństwa, a także wskazanie dowodów ( w tym listy świadków). Sam proces składa się z kilku etapów – obejmujących m. in. przesłuchanie stron i świadków, ewentualny kontakt z biegłym specjalistą w zakresie zdrowia psychicznego, uwagi obrońcy węzła małżeńskiego – zaś całość wieńczy wyrok. W przypadku uznania przez sędziów, iż jeden z tytułów został w wystarczający sposób udowodniony, zapada wyrok pozytywny, stwierdzający, iż dane małżeństwo zostało nieważnie zawarte i przez to pozostaje prawnie niezobowiązujące. Po uprawomocnieniu się takiego wyroku, w świetle prawa kanonicznego możliwe jest ponowne zawarcie ślubu kościelnego.
Artykuł Sponsorowany